Κνησμός

Ο κνησμός (φαγούρα) του πρωκτού μπορεί να είναι αποτέλεσμα μιας σειράς παθήσεων στη περιοχή του πρωκτού, δείτε τη λίστα παρακάτω. Στις περιπτώσεις στις οποίες δεν εντοπίζεται συγκεκριμένη αιτιολογία, ποσοστό που κυμαίνεται από το 50 – 90% σύμφωνα με διάφορες μελέτες, αναφερόμαστε σε «ιδιοπαθή κνησμό». Αυτές ακριβώς είναι και οι δυσκολότερες περιπτώσεις για να αντιμετωπιστούν.

Τοπικά αίτια που προκαλούν κνησμό στον πρωκτό είναι :

• Αιμορροΐδες
• Ραγάδα
• Συρίγγια
• Πρωκτίτιδα-πρωκτοκολίτιδα
• Ιδραδενίτιδα
• Κονδυλώματα
• Δερματικά ράκη (tags)
• Θηλώδη αδενώματα πρωκτού
• Ακράτεια
• Χρήση τοπικών αλοιφών (αντιβιοτικά, κορτιζόνη, τοπικά αναισθητικά)

Η διάγνωση βασίζεται στη λήψη του ιστορικού και στην εξέταση.

Ο ασθενής αναφέρει έντονο αίσθημα κνησμού (φαγούρας). Αυτό οφείλεται στην πλούσια νεύρωση του δέρματος του πρωκτού. Ορισμένοι ασθενείς με ιδιοπαθή κνησμό δεν αντιμετωπίζονται εύκολα, γιατί συνεχώς τραυματίζουν το δέρμα του πρωκτού με αποτέλεσμα να επιδεινώνεται ο κνησμός. Έτσι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος: κνησμός – τραυματισμοί – εντονότερος κνησμός.

Ο κνησμός είναι εντονότερος τη νύχτα, ή όταν ο καιρός είναι ζεστός.

Συνήθως ο ασθενής αναφέρει ότι χρησιμοποιεί διαφόρων ειδών αλοιφές.

Επειδή η διάγνωση θα γίνει “εξ αποκλεισμού” πρέπει ο ασθενής να ερωτηθεί για τον τρόπο που καθαρίζει την περιοχή, για τις διαιτητικές του συνήθειες, για τα ρούχα που χρησιμοποιεί (ζεστά, εφαρμοστά, από νάιλον κλπ), καθώς και για τις συνυπάρχουσες νόσους.

Συστηματικές νόσοι που συνοδεύονται από κνησμό πρωκτού.

• Φλεγμονώδεις παθήσεις παχέος εντέρου
• Διαβήτης
• Ψυχολογικά αίτια
• Αλλεργία
• Δερματολογικές παθήσεις
• Γυναικολογικές παθήσεις
• Νόσοι οφειλόμενες σε ιούς, βακτηρίδια, μύκητες, παράσιτα

Επειδή η μικρή απώλεια κοπράνων μπορεί να αποτελέσει αιτιολογικό παράγοντα του κνησμού, σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να θεωρηθεί σκόπιμο να μελετηθεί η λειτουργία του σφιγκτηριακού μηχανισμού.

Χαλάρωση του μηχανισμού του σφιγκτήρα του πρωκτού παρατηρείται και μετά τη λήψη καφέ γι’αυτό ο καφές θεωρείται ότι συμβάλλει στην πρόκληση κνησμού και πρέπει, σε όλες τις περιπτώσεις, να διακόπτεται ή να περιορίζεται η κατανάλωσή του.

Η θεραπεία εξαρτάται από την αιτία του προβλήματος. Η θεραπεία του δευτεροπαθούς κνησμού είναι ευκολότερη από αυτή του ιδιοπαθούς, διότι επικεντρώνεται στη θεραπεία της τοπικής, ή συστηματικής πάθησης

Η βάση της θεραπείας του ιδιοπαθούς κνησμού είναι η σωστή καθαριότητα της περιοχής.

Καθαριότητα της περιοχής του πρωκτού:
Ο ασθενής πρέπει να καθαρίζει την περιοχή με νερό και να μη χρησιμοποιεί σαπούνι. Στη συνέχεια, πρέπει να στεγνώνει το δέρμα με μαλακές πετσέτες και ποτέ με χαρτί τουαλέτας. Η καθαριότητα αυτή πρέπει να γίνεται πολλές φορές την ημέρα και απαραίτητα μετά την κένωση.

Διαιτητική αγωγή:
Μια κοινή αιτία του πρωκτικού κνησμού μπορεί να είναι η δυσανεξία στη λακτόζη, δηλαδή η ανικανότητα να χωνέψει σημαντικές ποσότητες λακτόζης, που είναι το κυρίαρχο σάκχαρο του γάλακτος και του τυριού. Συμβουλεύουμε τον ασθενή να αποφεύγει τον καφέ, το τσάι, τη σοκολάτα, τη μπύρα, τα προϊόντα γάλακτος, τις ντομάτες και γενικά οποιαδήποτε τροφή μπορεί να συσχετίζεται με έξαρση του προβλήματος.

Επίσης συνιστούμε στον ασθενή να φοράει χαλαρά άνετα εσώρουχα και να αποφεύγει εσώρουχα από νάιλον.

Εάν ο κνησμός εμφανίζεται μετά την κένωση συνιστάται πλύσιμο της ληκύθου με νερό (υποκλυσμός). Μετά τον υποκλυσμό ο ασθενής πρέπει να τανύζεται προς τα κάτω και να απάγει τα τοιχώματα της εισόδου του πρωκτού. Με τον τρόπο αυτό ανοίγει ο πρωκτικός σωλήνας και ο ασθενής τον καθαρίζει χρησιμοποιώντας υγρό πανί.

Γενικά αλοιφές δεν συνιστώνται γιατί προκαλούν υπερευαισθησία του δέρματος.
Όχι σπάνια όμως, δίνουμε τοπική αγωγή με κορτιζονούχα σκευάσματα, ειδικά στην πρώτη φάση θα πρέπει όμως να ληφθεί υπόψη ότι η χρόνια χρήση στεροειδών προκαλεί ατροφία του δέρματος και τελικά επιδείνωση του προβλήματος.

Το ζεστό και υγρό περιβάλλον είναι ιδανικό για να επιτραπεί η ανάπτυξη των μυκήτων και βακτηρίων, καταστάσεις που απαιτούν ξεχωριστή αντιμετώπιση.

Σε περίπτωση που η περιπρωκτική περιοχή είναι ερεθισμένη από μια συνεχή υγρασία, θα πρέπει να στεγνώνεται με πιστολάκι μετά από το ντους.

Τελικά, με τη σωστή συνεργασία γιατρού και ασθενούς, πάνω από το 90% των ασθενών απαλλάσσεται από αυτό το βασανιστικό πρόβλημα του κνησμού στο πρωκτό.

 

Dr Κωνσταντίνος Μινωτάκης MD, PhD

Διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής
Εξειδικευμένος στα χειρουργικά laser