Κονδυλώματα

Είναι η τρίτη σε σειρά συχνότητας σεξουαλικά μεταδιδόμενη νόσος, με πρώτη τη γονόρροια. Στις ΗΠΑ εμφανίζουν αύξηση 500% την τελευταία δεκαετία.

Προκαλούνται από τον ιό ανθρώπινων θηλωμάτων (human papilloma virus -(HPV), από τον οποίον έχουν ανιχνευτεί άνω των 150 τύπων, που προκαλούν διαφόρων ειδών βλάβες, από μυρμηγκιές των δακτύλων μέχρι καρκινώματα του τραχήλου της μήτρας. Στα κονδυλώματα του πρωκτού απαντώνται οι τύποι 6, 11. Ο συνηθέστερος είναι ο τύπος 6.

Από τα αρχαία χρόνια και την εποχή του Ιπποκράτη οι βλάβες αυτές στη γεννητική και περιγεννητική περιοχή ήταν γνωστές και τους δόθηκε ο όρος κονδύλωμα. Ο όρος κονδύλωμα σημαίνει «στρογγυλό έπαρμα πλησίον του πρωκτού», αφού τα αρχαία χρόνια ήταν ένα εύρημα σε ομοφυλόφιλους άνδρες.

Πρόκειται για το συχνότερο σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα.

Η σεξουαλική μετάδοση των κονδυλωμάτων περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1954, όταν ο Barret ανακοίνωσε ότι εντοπίστηκαν σε 24 γυναίκες, 6 εβδομάδες αφότου είχαν επιστρέψει οι σύζυγοί τους από την στρατιωτική εκστρατεία στην Άπω Ανατολή (πόλεμος Κορέας). Όλοι οι σύζυγοι είχαν έρθει σε επαφή με γυναίκες από την Άπω Ανατολή και όλοι είχαν κονδυλώματα στο πέος.

Τα δερματικά κονδυλώματα HPV οφείλονται σε στελέχη του HPV χαμηλού κινδύνου, στελέχη δηλαδή που δεν είναι καρκινογόνα. Τέτοιου είδους στελέχη μπορεί να συνυπάρχουν στις βλάβες των δερματικών κονδυλωμάτων ταυτόχρονα με στελέχη υψηλού κινδύνου. Η ταυτοποίηση στελεχών του HPV είναι πολύ σημαντική διαδικασία και απαραίτητη σε επιλεγμένες περιπτώσεις.

Στις γυναίκες τα περισσότερα κονδυλώματα εμφανίζονται στην περιοχή του αιδοίου, του περινέου, της περιπρωκτικής περιοχής και του πρωκτού.
Στους άντρες τα περισσότερα κονδυλώματα εμφανίζονται στο πέος, στο όσχεο, στην ουρήθρα, στην περιπρωκτική περιοχή και τον πρωκτό.

Μετάδοση κονδυλωμάτων

Οι περισσότεροι άνθρωποι εκτίθενται σε έναν από τους τύπους του ιού HPV κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Δεν μολύνονται όμως όλοι, ούτε όσοι μολύνονται εκδηλώνουν βλάβες γιατί ενδέχεται να υπερισχύσει το αμυντικό σύστημα του οργανισμού.

Οι τρόποι μετάδοσης των δερματικών κονδυλωμάτων είναι κατά σειρά πιθανότητας:

• η σεξουαλική επαφή, κολπική ή πρωκτική, χωρίς προφυλακτικό
• η σεξουαλική επαφή, κολπική ή πρωκτική, με προφυλακτικό
• η σεξουαλική επαφή, ή στοματογεννητική επαφή
• η έντονη τριβή της γεννητικής χώρας με γεννητικά όργανα, μολυσμένα αντικείμενα (sex toys), μολυσμένες πετσέτες, ή δάχτυλα

Οι παράγοντες που μπορεί να αυξάνουν τον κίνδυνο μετάδοσης του HPV και των δερματικών κονδυλωμάτων είναι:

Η συχνή εναλλαγή ερωτικών συντρόφων αυξάνει τον κίνδυνο μετάδοσης του HPV. Υπολογίζεται ότι ένας στους δύο ενεργά σεξουαλικά ενήλικες θα μολυνθεί κάποια στιγμή στη ζωή του από τον ιό.
Σε κάθε σεξουαλική επαφή με μολυσμένο άτομο οι πιθανότητες μόλυνσης είναι 70%. Μελέτες σε γυναίκες και άντρες δείχνουν θετικές αναλογικές σχέσεις μεταξύ αριθμού σεξουαλικών συντρόφων και κονδυλωμάτων.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι, όσο περισσότερο και καλύτερα γνωρίζει κανείς τον ερωτικό του σύντροφο, τόσο μειώνεται ο κίνδυνος να μολυνθεί με κονδυλώματα. Ποτέ δεν έχει βρεθεί HPV σε γυναίκα η οποία δεν είχε προηγούμενη σεξουαλική εμπειρία.

Το εξασθενημένο αμυντικό σύστημα του οργανισμού ευνοεί την ανάπτυξη του ιού και των βλαβών που προκαλεί. Άτομα τα οποία πάσχουν από ασθένειες που επηρεάζουν το ανοσοποιητικό σύστημα, όπως το AIDS, εμφανίζουν μεγαλύτερη συχνότητα κονδυλωμάτων.
Δεν έχει διευκρινιστεί πόσο μπορεί να καθυστερήσει, ή να υποστρέψει την πορεία της νόσου το φυσιολογικό ανοσολογικό σύστημα ενός ανθρώπινου οργανισμού.

Διάφοροι μικροτραυματισμοί, όπως αυτοί που δημιουργούνται από το ξύρισμα της περιγεννητικής περιοχής, αλλά και κάποιες μέθοδοι αποτρίχωσης, όπως με κερί, είναι επιπλέον επιβαρυντικοί και προδιαθετικοί παράγοντες που διευκολύνουν την είσοδο και τη μόλυνση από τα ιογενή στελέχη των δερματικών κονδυλωμάτων.

Πέραν των δερματικών κονδυλωμάτων αυξάνεται, λόγω όλων των ανωτέρω παραγόντων, και η συχνότητα άλλων σεξουαλικά μεταδιδομένων δερματικών νοσημάτων, όπως ο έρπης των γεννητικών οργάνων. Ο προϋπάρχων, ή ο συνυπάρχων έρπης των γεννητικών οργάνων επίσης δημιουργεί εστίες εισόδου του ιού.

Το αλκοόλ έχει θεωρηθεί σαν επιβαρυντικός παράγων, αν και δεν τεκμηριώνεται σε όλες τις έρευνες κατά πόσο επηρεάζει τον κίνδυνο μετάδοσης του ιού.

Κάποιες μελέτες ενοχοποιούν επίσης το κάπνισμα και το συνδυάζουν με τον HPV, ενώ κάποιες άλλες δεν βρίσκουν κάποια σύνδεση. Δεν είναι ξεκάθαρο αν το κάπνισμα λειτουργεί ως επιβαρυντικός παράγοντας για την επικράτηση του HPV, ή αν το κάπνισμα είναι ένας δείκτης που συνυπάρχει με άλλες, μη μετρήσιμες στις μελέτες αυτές, συμπεριφορές.

Σε γυναίκες που λαμβάνουν αντισυλληπτικά χάπια παρατηρήθηκε αυξημένη παρουσία κονδυλωμάτων. Δεν έχει διευκρινιστεί εάν αυτό οφείλεται στην ορμονική ανακατάταξη, ή απλά στην πιο απελευθερωμένη σεξουαλική συμπεριφορά.

Οι εντοπίσεις στις περιοχές που δεν καλύπτει το προφυλακτικό είναι πλέον συχνότατες διότι επικρατεί άγνοια του κινδύνου μετάδοσης πέραν της περιοχής που καλύπτει αυτό.

Σπανιότερες εντοπίσεις είναι τα χείλη του στόματος, η γλώσσα, η στοματική κοιλότητα, η υπερώα (ουρανίσκος) και ο φάρυγγας. Σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχει ιστορικό στοματογεννητικού σεξ.

Τρόποι πρόληψης και προστασίας

Η πιο αποτελεσματική μέθοδος προστασίας για την αποφυγή έκθεσης στον κίνδυνο των δερματικών κονδυλωμάτων είναι η πλήρης αποχή του ατόμου από τις ερωτικές επαφές. Ωστόσο αυτή η μέθοδος είναι αδύνατον να εφαρμοστεί.

Ο ιδανικότερος τρόπος προστασίας απέναντι στα δερματικά κονδυλώματα είναι ο καθένας να τηρεί ορισμένες απλές πρακτικές στην καθημερινότητά του.

Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί από τα άτομα τα οποία έχουν συχνή εναλλαγή ερωτικών συντρόφων.

Προφυλακτικό

Χρησιμοποιείτε πάντα προφυλακτικό κατά την διάρκεια της ερωτική πράξης, αλλά πρέπει να γνωρίζετε ότι αυτό δεν αρκεί.

Αποφυγή μικροτραυματισμών

Το ξύρισμα των περιγεννητικών περιοχών αρκετά συχνά προξενεί αμυχές, αλλά και η αποτρίχωση με κερί προξενεί μικροτραυματισμούς, με αποτέλεσμα την δημιουργία εστιών πιθανής εισόδου του ιού. Τέτοιες εστίες εισόδου δημιουργούνται και από δερματικές παθήσεις, όπως ο έρπης των γεννητικών οργάνων.

Αυτοεξέταση

Η αυτοεξέταση για τυχόν αλλοιώσεις, περίεργες μικρές δερματικές προεξοχές και, γενικότερα, πρωτοεμφανιζόμενες δερματικές βλάβες στην περιοχή των γεννητικών οργάνων και γύρω από αυτήν, πρέπει να είναι το πρώτο βήμα.

Η αυτοεξέταση γίνεται με ψηλάφηση της γεννητικής αλλά και περιγεννητικής περιοχής και αναλυτική ανίχνευση με δυνατό φώς και καθρέφτη.

Εξέταση ερωτικού συντρόφου

Η εξέταση της/του ερωτικής/ου συντρόφου είναι το δεύτερο βήμα, εξίσου όμως σημαντικό. Η εξέταση μπορεί να γίνει με ψηλάφηση κατά τη διάρκεια των προκαταρκτικών και, ιδανικά, με αρκετό φως. Να θυμάστε ότι, η προσεκτική και έγκαιρη ανίχνευση μόνο ωφέλιμη μπορεί να είναι.

Καμία παρακολούθηση δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ιατρική εξέταση.

Εντάξτε στον έλεγχο της υγείας σας, τις τακτικές επισκέψεις στον ειδικά εκπαιδευμένο γιατρό για πλήρη και αναλυτική ανίχνευση πιθανών βλαβών.

Είναι μια ανώδυνη εξέταση η οποία πραγματοποιείται με πολύ δυνατό φως και ειδικούς μεγεθυντικούς φακούς.

Μέσω της εξέτασης, αυτής ο γιατρός μπορεί να εντοπίσει τις πιθανές βλάβες οι οποίες δεν είναι ορατές δια γυμνού οφθαλμού.

Εμβολιασμός

Το νέο 9-δύναμο εμβόλιο για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας που κυκλοφορεί παρέχει προστασία από επτά καρκινογόνους (υψηλού κινδύνου) και δύο χαμηλού κινδύνου τύπους του ιού – και συγκεκριμένα για τους τύπους 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 και 58 του ιού HPV– και, σύμφωνα με τις αναφορές από όλες τις αρμόδιες διεθνείς υγειονομικές αρχές, έχει εξαιρετικό προφίλ ασφαλείας. Σχετικά με την κάλυψη των νεαρών γυναικών με το προηγούμενο 4δύναμο εμβόλιο, οι ειδικοί τονίζουν ότι δε χρειάζεται εκ νέου εμβολιασμός τους.

Πρέπει να γίνεται από όλες τις κοπέλες, όσο το δυνατόν νωρίτερα, από την ηλικία των 11 ετών. Άλλωστε το κόστος του εμβολίου καλύπτεται εξ ολοκλήρου για τις έφηβες (11 έως 18 ετών) βάσει του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμών. Ακόμα και αν μία γυναίκα έχει μολυνθεί με τον ιό HPV και μάλιστα με ογκογόνο στέλεχος, θα προστατευθεί από τα υπόλοιπα ογκογόνα στελέχη του ιού, άρα έχει να ωφεληθεί σημαντικά με τον εμβολιασμό. Ο έγκαιρος εμβολιασμός πριν την έκθεση στον ιό προσφέρει ακόμα μεγαλύτερη προστασία.

Διάγνωση των κονδυλωμάτων

Η επισκόπηση με ισχυρό φως και μεγεθυντικό φακό από έμπειρο γιατρό είναι συνήθως αρκετή. Επί αμφιβολιών, μπορεί να απαιτηθεί βιοψία κάποιας βλάβης, ή και ταυτοποίηση του στελέχους του ιού.

Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να κριθεί απαραίτητο, πριν από οποιαδήποτε επέμβαση, ή ενδοσκόπηση, να προηγηθεί κυτταρολογική εξέταση πρωκτού για την ανεύρεση προκαρκινωματωδών δυσπλασιών.

Τα κονδυλώματα του πρωκτού εντοπίζονται στο περί τον πρωκτό δέρμα και στον πρωκτικό σωλήνα. Δεν εκτείνονται κεντρικά της οδοντωτής γραμμής, εσωτερικά του πρωκτού, εκτός εάν πρόκειται για άτομα με ανοσοκαταστολή. Πριν από οποιαδήποτε θεραπεία, πρέπει να γίνει ψηφιακή πρωκτοσκόπηση, ή και ορθοσκόπηση για να αποκλεισθεί η ύπαρξη κονδυλωμάτων μέσα στον πρωκτό.

Θεραπεία κονδυλωμάτων

Τα κονδυλώματα πρέπει να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά και συνολικά, όπου και αν ευρίσκονται αυτά, για την πληρότητα της θεραπείας και αποφυγή υποτροπών, ή εξαλλαγής σε κακοήθεια.

Παραδείγματος χάριν, είναι μάταιο να γίνεται θεραπεία εξωτερικών κονδυλωμάτων του πρωκτού και να παραμένουν τα εσωτερικά κονδυλώματα. Επίσης, δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπίζονται τα κονδυλώματα των έξω γεννητικών οργάνων (επέμβαση για την οποία αρκεί η τοπική αναισθησία), ενώ παραμένουν άλλες βλάβες οι οποίες θεραπεύονται εξίσου εύκολα με καυτηρίαση, με μικρής διάρκειας μέθη, όπως π.χ. τα ενδοπρωκτικά ή ενδοκολπικά κονδυλώματα.

Η θεραπεία πρέπει να γίνεται παράλληλα, για όλες συνολικά τις βλάβες, ώστε να μειώνεται δραματικά η πιθανότητα αναζωπύρωσης των κονδυλωμάτων.

Η θεραπεία των κονδυλωμάτων εξαρτάται από διαφορετικούς παράγοντες, όπως οι προτιμήσεις του πάσχοντα, η διαθεσιμότητα των μέσων και τρόπων θεραπείας καθώς και η εμπειρία και η εξειδίκευση του θεράποντος ιατρού.

Οι θεραπείες εξάλειψης των κονδυλωμάτων χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:

• Στις θεραπείες οι οποίες εφαρμόζονται στο σπίτι από τον ίδιο τον πάσχοντα, ή την πάσχουσα.
• Στις θεραπείες οι οποίες εφαρμόζονται σε ιατρείο, ή σε κλινική.

Θεραπείες στο σπίτι

Στην πρώτη κατηγορία περιλαμβάνονται φαρμακευτικές ουσίες με μορφή κρέμας, αλοιφής, ή λοσιόν, που περιέχουν την ουσία ποδοφυλλοτοξίνη, ή ιμικουιμόδη (Imiquimod).

Το μειονέκτημα των θεραπειών αυτών είναι ότι, τις περισσότερες φορές, οι ασθενείς δεν εφαρμόζουν την ουσία σε όλη την έκταση των βλαβών (συνήθως παραλείπουν τις μικρές, αρχόμενες βλάβες, ή τις υποκλινικές βλάβες, δηλαδή αυτές που είναι ορατές δια γυμνού οφθαλμού), με αποτέλεσμα να μην γίνεται ολοκληρωμένη η θεραπεία.

Επιπλέον, οι ουσίες αυτές εφαρμόζονται αναπόφευκτα και σε περιοχές που δεν παρουσιάζουν βλάβες, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ερεθιστικών δερματίτιδων, ξηρότητας και σχάσεων του δέρματος, που αποτελούν προδιαθετικό παράγοντα για περαιτέρω εξάπλωση των κονδυλωμάτων.

Οι θεραπείες που γίνονται από τον ίδιο τον ασθενή, αντενδείκνυνται σε περίπτωση εγκυμοσύνη, ή υποψία αυτής.

Η θεραπεία με κρέμες είναι σχετικά ακριβή διότι, αφενός το κόστος των φαρμακευτικών ουσιών είναι υψηλό, αφετέρου παρατηρούνται συχνές υποτροπές και έτσι το συνολικό κόστος πολλαπλασιάζεται.

Στην δεύτερη κατηγορία των θεραπειών, οι οποίες εφαρμόζονται σε ιατρείο, περιλαμβάνονται η κρυοθεραπεία (κρυοπηξία), η διαθερμοπηξία (ηλεκτροκαυτηρίαση), το laser και η χειρουργική αφαίρεση.

Κρυοθεραπεία

Η κρυοθεραπεία (κρυοπηξία) αποτελεί μια παλαιά μέθοδο, με την οποία γίνεται καταστροφή των βλαβών μέσω ψύξης, με τη χρησιμοποίηση υγρού αζώτου. Η μέθοδος αυτή δημιουργεί, κατά τη διάρκεια της αποθεραπείας, μεγάλες φυσαλίδες, ή πομφόλυγες στην περιοχή στην οποία εφαρμόζεται και, πολλές φορές, εγκαταλείπει ουλές και υποχρωμίες. Πέραν αυτού όμως, επειδή η μέθοδος αυτή αφενός δεν είναι επιλεκτική, αφετέρου καταστρέφει και περιοχές υγιούς δέρματος, αυξάνει πάρα πολύ τον κίνδυνο των υποτροπών και την ανάγκη διαρκούς επανάληψης της θεραπείας.

Διαθερμοπηξία

Η διαθερμοπηξία (ηλεκτροκαυτηρίαση) είναι επίσης μια παλαιά μέθοδος μη επιλεκτική, η οποία έχει μεγάλο κίνδυνο να εγκαταλείψει ουλές και υποχρωμίες. Παρουσιάζει μακρύ χρόνο αποθεραπείας για τις δερματικές βλάβες. Παραμένει η μοναδική επιλογή για τις ενδοπρωκτικές βλάβες, στις οποίες γίνεται καυτηρίαση βλεννογόνου και όχι δέρματος.

Laser CO₂

Το Laser CO₂ αποτελεί την πλέον εξελιγμένη μέθοδο επιλεκτικής αφαίρεσης των κονδυλωμάτων, η οποία επιτρέπει την άμεση και πλήρη εξάλειψη όλων των υπαρχόντων βλαβών σε μία και μόνο συνεδρία, με τη χρήση τοπικής αναισθητικής κρέμας, με πολύ σύντομο χρόνο αποθεραπείας, χωρίς πόνο κατά την αποθεραπεία και χωρίς να δημιουργούνται υποχρωμίες ή ουλές. Στη μέθοδο αυτή όμως, απαιτείται ιδιαίτερη επιδεξιότητα και τεχνογνωσία από τον θεράποντα ιατρό.

Μετά την εξάχνωση των βλαβών με το υπερπαλμικό CΟ₂ Laser, εφαρμόζεται η απόξεση για την επιμελή απομάκρυνση της κατεστραμμένης δερματικής βλάβης . Η άμεση επανάληψη της εφαρμογής του υπερπαλμικού Co₂ Laser, ακόμη και στην ευρύτερη περιφέρεια μερικών χιλιοστών γύρω από τις βλάβες, διασφαλίζει την πλήρη και αποτελεσματική εξάλειψη των δερματικών κονδυλωμάτων.

Η χρήση 3-5% acetic acid (οξικό οξύ, ξύδι) για να ανιχνεύσουμε κονδυλώματα που δεν είναι ορατά δια γυμνού οφθαλμού συνιστάται μόνο σε ειδικές περιπτώσεις, γιατί η μέθοδος αυτή δεν είναι ειδική και η προληπτική της αξία και το πιθανό θεραπευτικό πλεονέκτημα δεν έχουν αποδειχθεί.

Καμία από τις παραπάνω μεθόδους, όμως, δεν μπορεί να εξασφαλίσει την πλήρη και αποτελεσματική εξάλειψη των κονδυλωμάτων από μόνη της, εάν δεν υπάρξει ο κατάλληλος συνδυασμός μεταξύ τους και εάν δεν τηρηθούν ορισμένοι κανόνες και βήματα.

Το ίδιο ισχύει και για κονδυλώματα που επεκτείνονται εκτεταμένα στο περιπρωκτικό δέρμα. Τα καλύτερα αποτελέσματα εμφανίζονται μετά από αφαίρεση και καυτηριασμό.

Τα εσωτερικά κονδυλώματα του αυλού του πρωκτού αντιμετωπίζονται μόνον με αφαίρεση ή καυτηριασμό, συνήθως μετά από πρωκτοσκόπηση, στο ιατρείο μας, ή με μέθη σε ιδιωτική κλινική χωρίς νοσηλεία και άμεση επιστροφή στο σπίτι.

Χειρουργική αφαίρεση

Η χειρουργική αφαίρεση ενδείκνυται μόνο στις πολύ μεγάλες βλάβες, περιπρωκτικά, ή και στις ενδοπρωκτικές βλάβες.

Το ιατρείο μας είναι κατάλληλα εξοπλισμένο και διαθέτει πολύχρονη εμπειρία στην διάγνωση των κονδυλωμάτων, αλλά και την εφαρμογή όλων των θεραπειών καθώς και του συνδυασμού τους.

Μετά τη θεραπεία των κονδυλωμάτων

Καθώς ο χρόνος επώασης κυμαίνεται από 1-8 μήνες, κριτήριο πλήρους ίασης είναι η πλήρης ανυπαρξία βλαβών επί οκτώ μήνες μετά την έναρξη της θεραπείας.

Είναι σημαντική η αυτοεξέταση της ασθενούς για τους επόμενους οκτώ μήνες για τυχόν ύπαρξη θυγατρικών βλαβών, οι οποίες πιθανόν να είχαν «εμφυτευθεί» ήδη προ της αφαιρέσεως. Για το λόγο αυτό, κάθε νέα βλάβη πρέπει να αφαιρείται αμέσως, πριν προλάβει να δώσει θυγατρικές βλάβες.

Η επιμελής εξέταση του ερωτικού συντρόφου του ασθενούς, ασχέτως ενοχλημάτων , αποτελεί βασική προϋπόθεση για την αποφυγή υποτροπής και θεμελιώδης υπεύθυνη στάση απέναντί της /του.

Όταν υπάρχουν ανθεκτικά κονδυλώματα στη δερματική περιοχή του αιδοίου τα οποία υποτροπιάζουν, συστήνεται, σε συνεργασία με γυναικολόγο, κολποσκόπηση μετά την αφαίρεση των εξωτερικών κονδυλωμάτων.

Όταν υπάρχουν ανθεκτικά κονδυλώματα στη δερματική περιοχή της ουρήθρας τα οποία υποτροπιάζουν, συστήνεται σε συνεργασία με ουρολόγο, ουρηθροσκόπηση μετά την αφαίρεση των εξωτερικών κονδυλωμάτων.

Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να αποφεύγουμε αλοιφές με κορτιζόνη για παθήσεις του πρωκτού, π.χ. αιμορροΐδες, εάν δεν έχουν αποκλεισθεί τα κονδυλώματα πρωκτού.

Στο ιατρείο μας εξετάζουμε τα άτομα, στα οποία έχουμε κάνει θεραπεία για κονδυλώματα κάθε δύο μήνες και για τις ενδοπρωκτικές βλάβες κάνουμε ψηφιακή ορθοσκόπηση κάθε τέσσερις μήνες.

Θα πρέπει να τονιστεί ότι, για την αποτελεσματική θεραπεία των κονδυλωμάτων, η πιο αξιόπιστη αντιμετώπιση είναι η πλήρης εξάλειψή τους.

Παρότι τα γεννητικά κονδυλώματα μπορούν να αντιμετωπιστούν, καμία από τις διαθέσιμες θεραπείες δεν είναι αποτελεσματική για τον HPV. Ο ιός μπορεί να παραμείνει στη γύρω επιδερμίδα μετά τη θεραπεία. Και επειδή ο ιός μπορεί να παραμένει ανενεργός στα κύτταρα, σε κάποιες περιπτώσεις, τα κονδυλώματα μπορεί να επανεμφανιστούν μήνες, ή χρόνια μετά τη θεραπεία. Υπάρχουν όμως πολλές περιπτώσεις στις οποίες τα κονδυλώματα δεν επανεμφανίζονται ποτέ.